نفقه چیست؟

نفقه چیست؟ در این نوشته تصمیم داریم تا با ارائه اطلاعاتی مفید در این زمینه به طور کامل به این سوال پاسخ دهیم. از آن جایی که آشنایی با حقوق و وظایف هریک از زوجین می تواند تأثیر بسیار زیادی در کاهش ایجاد تنش ها و مشکلات خانودگی داشته باشد، پیشنهاد می کنیم این نوشته را تا انتها مطالعه نمایید تا پاسخ تمامی سوالات خود در مورد نفقه که یکی از مهم ترین وظایف زوج و حقوق زوجه به حساب می آید را به دست آورید. در این نوشته نفقه را به طور کامل تعریف کرده و مقدار و شرایط تعلق یا عدم تعلق آن به زوجه را بررسی خواهیم کرد.

پیش از هر توضیحی تصمیم داریم به سوال نفقه چیست؟ به طور کامل پاسخ دهیم. نفقه به طور روشن و کامل در قانون تعریف شده است و طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی و شرعی به معنای رفع تمام نیازهای مادی زن و فرزندان برای زندگی می باشد. در واقع تهیه نیازهایی مانند مسکن، خوراک، پوشاک، اثاث منزل، درمان و غیره بعد از عقد بر عهده مرد است. طبق این قانون، پرداخت نفقه زن و فرزندان وظیفه و تکلیف مرد به حساب می آید.

پاسخ به سوال مقدار نفقه چه قدر است؟ چندان ساده نیست، زیرا مقدار نفقه تحت تأثیر چندین عامل مختلف تعیین می شود و به همین دلیل نفقه تمامی زنان به یک اندازه و مقداری مشخص و از پیش تعیین شده نیست. ازجمله عواملی که در تعیین نفقه زن تأثیرگذارند می توانیم به جایگاه زن در جامعه و نوع زندگی او پیش از ازدواج، مقدار تحصیلات و غیره اشاره کنیم.

مقدار نفقه در درجه اول باید بین زن و مرد به صورت توافقی به شکلی که هر دو طرف از آن راضی باشند، تعیین شود. اما اگر زوج و زوجه نتوانند در این مورد به توافق برسند، کارشناس این زمینه با بررسی شرایط مختلف، حداقل و حداکثر مقدار نفقه زن را تعیین می کند و بر عهده مرد است که این مقدار را پرداخت نماید.

همان طور که اشاره شد نفقه فرزندان نیز بر عهده پدر می باشد. در واقع یکی از تکالیف پدر این است که تمامی نیازهای مالی فرزندان خود را تأمین کند. پرداخت نفقه دختران تا زمان ازدواج و نفقه پسران تا رسیدن آن ها به سن قانونی یعنی 18 سالگی وظیفه پدر است. مقدار نفقه فرزندان نیز تحت تأثیر شرایط مختلفی تعیین می شود و برای همه یکسان نیست. برای تعیین میزان حداقل و حداکثری نفقه فرزندان دختر و پسر نیز در صورت عدم توافق در خانواده، کارشناس مربوطه تعیین تکلیف خواهد کرد و با بررسی شراط تعیین شده مقدار نفقه فرزندان مشخص می شود.

طبق قانون بعد از جاری شدن عقد دائم پرداخت نفقه زن به معنای هزینه خوراک، مسکن، پوشاک، درمان و خدمه (در صورت نیاز و توافق) بر عهده مرد است. حتی اگر زن شاغل و دارای درآمد باشد باز هم پرداخت نفقه از وظایف مرد است و مرد باید خرج زندگی زن را بپردازد.

البته فقها هزینه تحصیل را به عنوان نفقه واجب مرد مطرح نکرده اند و در این مورد باید طبق توافق زن و مرد تصمیم گیری شود. هزینه های درمان نیز به معنای هزینه درمان متعارف در نظر گرفته شده است و برای درمان بیماری های خاص و صعب العلاج، باید طبق نظر قاضی دعاوی خانواده تصمیم گیری شود.

همان طور که در پاسخ به سوال نفقه چیست؟ مطرح کردیم، بعد از جاری شدن عقد دائم، پرداخت نفقه زن از وظایف مرد به حساب می آید. طبق قانون پرداخت نفقه زن از جانب مرد درصورت عدم تمکین زن و ترک وظایف همسری از عهده مرد ساقط می شود. علاوه بر این، پرداخت نفقه فرزندان نیز بر عهده پدر است و در قانون در این زمینه به استطاعت مالی پدر اشاره شده است  و مطرح شده است که در صورت عدم استطاعت مالی پدر، پرداخت نفقه فرزندان به ترتیب برعهده اجداد پدری و مادری فرزندان است.

همچنین در مورد پرداخت نفقه فرزندان به شرط عدم توانایی مالی فرزند مذکر و عدم توانایی او به اشتغال نیز اشاره شده است.

در صورتی که زن به عنوان قهر خانه را ترک کرده باشد و مرد رأی عدم تمکین به این معنا که زن وظایف همسری خود را ترک کرده و مسئولیت هایی را که در قبال مرد دارد، انجام نمی دهد را از دادگاه بگیرد، دیگر نفقه به زن تعلق نمی گیرد.

علاوه بر این، طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، نفقه زن بعد از عقد دائم بر عهده مرد است و در ازدواج موقت موضوع پرداخت نفقه مطرح نیست. طبق ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی در ازدواج موقت تنها در صورتی نفقه به زن تعلق می گیرد که به صورت توافق و شرط ضمن عقد موقت مطرح شده باشد.

در صورتی که زوجین توافق کرده باشند که مدتی بعد از جاری شدن عقد، مراسم عروسی برگزار کرده و زندگی مشترک خود را آغاز کنند، در این مدتی که زندگی مشترک ندارند نفقه به زن تعلق نمی گیرد. اما اگر بعد از جاری شدن عقد دائم، زوج مقدمات شروع زندگی مشترک را فراهم نکند و زوجه را در بلاتکلیفی بگذارد، زوجه می تواند خواستار نفقه شود و نفقه به او تعلق می گیرد. وکیل خانواده می تواند در این زمینه به زوجه کمک کند.

در صورتی که زن و مرد به صورت طلاق بائن از هم جدا شوند زن موظف است که بعد از طلاق، عده نگه دارد اما نفقه به او تعلق نمی گیرد. اما اگر طلاق آن ها از نوع رجعی بوده است، در دوران عده طلاق، پرداخت نفقه زن بر عهده مرد می باشد. در صورتی هم که زن در زمان طلاق باردار باشد، بدون توجه به نوع طلاق، تا زمان وضع حمل زن، پرداخت نفقه او بر عهده مرد می باشد.

در این نوشته به طور کامل به سوال نفقه چیست؟ پاسخ دادیم. همان طور که توضیح دادیم طبق قانون تأمین نیازهای مالی زندگی زن و فرزندان شامل نیاز به مسکن، پوشاک، خوراک، درمان، خدمه و غیره بر عهده مرد است. پرداخت نفقه فرزند دختر تا زمان ازدواج او و پرداخت نفقه فرزند پسر تا زمان اشتغال و کسب درآمد او در صورت استطاعت مالی پدر بر عهده پدر می باشد. پرداخت نفقه زن تنها در زمانی که مرد بتواند حکم عدم تمکین را از دادگاه بگیرد از عهده وی خارج می شود و در غیر این صورت در هر زمانی حتی در صورت شاغل بودن زن، مرد باید نفقه او را بپردازد.

تعیین میزان نفقه باید طبق توافق زن و مرد و با توجه به شأن و جایگاه زن، میزان تحصیلات او، شرایط زندگی زن قبل از ازدواج و غیره تعیین شود و در صورتی که زن و مرد نتوانند در این زمینه به توافق برسند، کارشناس مربوطه باید با بررسی شرایط، مقدار نفقه را تعیین کند.